به نقل از «ایسکانیوز»

خواجه نصیرالدین طوسی معمار ایران/ مدارا با مغول ها برای ساخت وطن

تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۴۴۹۷۶۶

سید ابوالفضل رضوی دانشیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی در گفت‌­­­­وگو با­ باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران­­ درباره جایگاه و عملکرد خواجه نصیرالدین طوسی در دوره فرمانروایی مغول اظهار کرد: بخش مهمی از زندگی خواجه مربوط به دوره حاکمیت مغول‌هاست. وی به جای اینکه همانند برخی از افراد، ایران را ترک­ کند؛ تصمیم می‌­گیرد دعوت اسماعیلیه‌های نزاری را بپذیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این زمان، جامعه در شرایط نامساعدی بود و خواجه توانست به واسطه محیط امنی که اسماعیلیه‌ها فراهم کرده بودند­­­؛  شرایط امنی همراه با استفاده از کتابخانه و محافل فرهنگی را تجربه کند. بخشی از شخصیت خواجه از نظر علمی و فرهنگی در این زمان شکل گرفت و وی همزمان شرایط را رصد می‌کرد.

وی با اشاره به اینکه قدرت‌گیری در محیط گسترده‌ای موسوم به استپ با مرکزیت مغولستان شکل گرفته بود، گفت: قدرت‌گیری چنگیز در پرتو یک نظم نوظهور مبتنی بر قانونی که خودشان از آن  به عنوان یاسا یاد می‌کنند، محقق شد. در واقع قدرت­‌گیری مغولان، فاصله گرفتن از نظم معطوف به اجبار محیط به سمت  نظم قراردادی مبتنی بر قانون قلمداد می‌شود.

وی ادامه داد: حمله مغولان به ایران ۶ سال (۶۱۶ تا۶۲۲ ه.ق) طول کشید. این هجوم‌ها و آنچه در پی آن اتفاق افتاد؛ بیشتر در ایالت‌های ماوراءالنهر مثل خراسان، مازندران و شرق ایران امروزی بود و تمام ایران را شامل نشد. باید درباره عملکرد مغولان متعادل صحبت کنیم. از آنجا که مغول‌ها با فرهنگ و مدنیت ایرانی_اسلامی بیگانه بودند تا حدودی درباره عملکرد آنان اغراق شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی درباره بروز مشکلات بعد از حمله مغول‌ها گفت: آنچه بعد از هجوم مغول‌ها باعث به وجود آمدن یک دوره نابسامانی ۴۰ ساله در سیاست، جامعه و فرهنگ شد؛ نبود فرمانروایی­ مقتدر و منظم بود. این نابسامانی­‌ها بیشترین ضربه را به موقعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زمانه وارد کردند.

رضوی درباره جایگاه خواجه نصیرالدین در این دوره بیان کرد: تمام بزرگان آن زمانه و تمام اندیشمندان عصر کنونی، به این نکته که خواجه نصیرالدین، یک شخصیت بزرگ علمی و جهانی داشت و فراتر از زمان و مکان خود فکر می‌کرد؛ وحدت نظر دارند. خواجه به دلیل مدارایی که در برخورد با ناملایمات داشت و از جهت‌گیری­‌های متعصبانه پرهیز می­‌کرد؛ مورد توجه همگان است.

وی درباره ویژگی برجسته خواجه اظهار کرد: ویژگی‌ای که درباره خواجه باید برجسته کرد که برای دنیای امروز هم می‌تواند الگو باشد؛ رویکرد مداراجویانه وی است. البته باید به این‌ نکته هم توجه داشت که مغول‌ها هم در زمینه دینی و امور اعتقادی، انسان‌های مداراجویی بودند و تعصبی در دین نداشتند.

این پژوهشگر تاریخ افزود: مدارای خواجه در نتیجه نگرش دینی و مذهبی ­خاص خودش بود؛ نگرشی مبتنی بر تمدن ایرانی­ و اسلامی آگاهانه‌­ای که از سر اندیشه بود. خواجه در عصر خودش با مغولان نخستین پیوند را در انجام کارهای فرهنگی انجام داد و رصدخانه مراغه و کتابخانه‌ای با ۴۰۰ هزار جلد کتاب را بنا نهاد.

عضو هیئت علمی درباره ادامه داد: خواجه با کسب اجازه از هلاکو، افرادی را برای جمع‌کردن دانشمندان و بزرگانی که به خاطر حمله مغول پراکنده شده بودند، به نقاط مختلف فرستاد. با تعیین حقوق، آنها را برای شروع فعالیت علمی منسجم کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به نقش فعالیت علمی و فرهنگی در مهار رفتارهای غیرمدنی مغول‌ها، گفت: خواجه به واسطه این فعالیت‌ها، مغوول‌ها را کم‌کم با خوی و خصلت ایرانی و اسلامی آشنا کرد تا از این طریق بتواند نقش دیوان‌سالاران، دبیران و کارگزاران ایرانی را در منظر مغول‌ها برجسته کند تا آنها را به کار گیرند.

این پژوهشگر تاریخ به تولیت خواجه نصیر در اداره اوقاف اشاره کرد و گفت: مغول‌ها مسلمان تبودند اما به سنت‌های اسلامی بها می‌دادند و به همین خاطر خواجه نصیرالدین از طرف هلاکوخان متولی اوقاف شد. خواجه از بین تمام شغل‌هایی که می‌توانست به دست بگیرد؛ مسئولیت اوقاف را به عهده گرفت. وی از همان ابتدا شرط کرد که ۱۰ درصد از درآمدهای اوقاف را صرف علم و اندیشه، رصدخانه مراغه و حقوق دانشمندانی که جمع‌ کرده بود، کند.

وی با اشاره به اینکه خواجه‌ نصیرالدین، تهدید را به فرصت و تقابل را به تعامل تبدیل کرد، گفت:  منظور ­از  گفتمان مهار، فقط نصیحت کردن، کتاب خواندن و مشاوره دادن به مفول‌ها نیست. وی برای برپایی یک ساختار و ایجاد یک پارادایم تلاش کرد.

رضوی ادامه داد: خواجه با گفتمان مهار تلاش کرد؛ جامعه مصیبت‌زده ۴۰ ساله را که پس از حمله مغول دچار ناملایمات شده بود؛ طوری مهار کند که هم هویت ایرانی و اسلامی حفظ شود و هم امنیت و ثبات در جامعه به وجود آید. خواجه نماینده اندیشه طیف وسیعی از عالمان، دانشمندان، ادیبان، شاعران، فقیهان و دیوان‌سالاران بود. افرادی که همه آنان دغدغه ماندگاری، احیا و استمرار فرهنگ ایرانی اسلامی را داشتند و خواجه در قالب گفتمان مهار موفق شد این کار را انجام دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در ادامه به آثار متعدد خواجه‌ نصیرالدین طوسی پرداخت و بیان‌کرد: از ۲۲۰ اثر کوچک و بزرگ خواج، تنها ۳۰ اثر  باقی مانده است که کتاب اخلاق‌ ناصری از مشهورترین آنهاست و برای تمامی اهل علم توصیه می‌شود.

وی ادامه داد: خواجه، کتاب اخلاق ناصری را برای ناصرالدین محتشم حاکم اسماعیلیه خراسان نوشته است. وی در این کتاب بحث تقسیم کار را طوری بیان کرده که از نظر آدام اسمیت که در عصر مدرن آن را مطرح کرد، جلوتر است. این کتاب به بحث نظام کنترل اجتماعی، سبک زندگی، تعلیم و تربیت و خانواده که تا حدودی دچار لغزش شده می پردازد. 

این پژوهشگر تاریخ درباره شهرت خواجه نصیرالدین به 《فیلسوف گفت‌وگو》بیان کرد: در این زمینه دکتر دینانی کتابی تحت عنوان فیلسوف گفت‌وگو نوشته‌اند. خواجه معتقد است مبانی دینی و مذهبی ما مبتنی بر تفاهم، تعاون و عقلانیت است. خواجه در اوج بحران و نابسامانی ۴۰ ساله با نا­مسلمانان و ویران‌گران تعامل و گفت‌وگو می‌کند تا از این طریق منویات خود را به آنان منتقل کند.

انتهای پیام/

خبرنگار: رضوان ادیبی

کد خبر: 1129595 برچسب‌ها اخبار روز

منبع: ایسکانیوز

کلیدواژه: اخبار روز خواجه نصیرالدین عضو هیئت علمی مغول ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۴۴۹۷۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نرمخویی و مدارا از خصوصیات پیامبر (ص) بود

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین کبیریان مدیر حوزه علمیه خواهران استان تهران امروز در مراسم تجلیل از اساتید حوزه های علمیه خواهران استان تهران که در آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی برگزار شد، با گرامیداشت یاد و خاطره شهید مطهری گفت: اولین وحی خداوند متعال اشاره به معلم بودن خداوند دارد که نشان می دهد معلم بودن ارزش بسیار والایی دارد.

وی افزود: وقتی خداوند پیامبر را مبعوث می کند شان او را شان معلمی نشان می دهد. این جایگاه افتخار و حساسیت دارد. اگر بخواهیم جایگاه اصلی آن را در نظر بگیریم باید ببنیم خداوند و پیامبر او چگونه به تعلیم و تربیت مردم می پرداخت. اگر قرار است که شما وارث پیامبر باشید کار حساس خواهد بود.

مدیر حوزه علمیه خواهران استان تهران ادامه داد: نرمخویی، مدارا، تواضع و غمخوار مردم بودن از خصوصیات پیامبر (ص) بود اگر قرار است که شما جانشین ایشان باشید اولین اقدام شما باید دلسوزی نسبت به کسانی باشد که در اختیار شما قرار داده شده که تربیت کنید. اگر قرار است که طلبه ای در تراز انقلاب و دین تربیت شوند باید مثل شهید مطهری نیاز شاگرد خود را پیدا کرده و برطرف کنید.

حجت الاسلام والمسلمین کبیریان بیان کرد: شهید مطهری زمانی تشخیص می دهند که باید کتاب فلسفی بنویسند و یک زمان احساس می کنند باید شبهات را پاسخ دهند کتاب عدل الهی را می نویسند، یک زمانی احساس می کنند که حقوق زن رعایت نمی شود کتاب حقوق زن را می نویسند، یک زمانی هم احساس می کنند که باید برای کودکان کتاب بنویسند آن استاد که به حق باید قلم به دست گرفته و کتاب داستان و راستان می نویسند و این نشان می دهد که ایشان برای خود شان و جایگاه قائل نیست بلکه به نیاز جامعه توجه دارند و با توجه به آن کار می کنند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر ما هم بخواهیم مثل استاد مطهری موفق و پاسخگو باشیم باید به نیاز جامعه توجه کنیم و شانی جز خدمتگزاری برای خود قائل نباشیم. اگر قرار باشد طلبه تراز تربیت کنیم باید علم خود را به روزرسانی کنیم که شبهات هر زمان را با توجه به آن زمان پاسخ دهیم. در این مسیر باید به تحقیق و پژوهش پرداخته و با جامعه در ارتباط باشیم و پاسخ های قانع کننده بدهیم. باید معارف الهی را به خوبی آموزش ببینیم و آن را به جامعه انتقال دهیم.

کد خبر 6093766 فاطمه علی آبادی